مهربانی

کاشت درخت انگور به چه شرايطي نياز دارد؟

درخت انگور يکي از گياهان بالارونده و بسيار قديمي است. قدمت اين درختچه مفيد، به زمان مصريان قديم يعني در حدود ???? سال پيش از ميلاد مسيح برمي‌گردد. انگور درختچه‌اي مربوط به آسياي صغير و ايران بوده و هنوز هم آن را به صورت وحشي و نيمه وحشي در مناطق ياد شده مي‌توان‌ديد.

اين درخت به کمک پيچک‌هاي خود از ديوار و موانع نزديک بالا رفته و فضا را زيبا مي‌کند. طول اين درختچه در برخي موارد تا ?? متر هم مي‌رسد. محصولات اصلي درخت انگور: ميوه درخت، کشمش، سرکه، آب انگور، دوشاب، برگ درخت و شيره انگور  هستند.

ميوه اين درخت چهار نوع است. انگور سياه، انگور زرد، انگور قرمز و انگور سبز. اختلاف اين انگورها فقط در رنگ آن‌ها نيست، بلکه از نظر طعم و جنس هم با يکديگر متفاوتند.

برخي از ارقام درختان انگوري که در ايران کشت مي‌شوند عبارتند از: بيدانه، ياقوتي قرمز، مهره، شاني، حلقو، ريش بابا، سلطاني، چشم گاوي، قندهاري، عسگري، لعل، اميري، گوهر، مراغه‌اي، شاهرودي، کرمانشاهي، حاجي عباسي و فخري.

آموزش مقدمات لازم براي کاشت درخت انگور

1. يک نوع درخت انگور را انتخاب کنيد.

مانند ديگر گياهان، برخي از گونه هاي انگور، در مناطق مختلف، رويش بهتري دارند و طعم و ظاهر متفاوتي به ما ارائه مي دهند. انگور در ايران به چندين نوع مختلف شامل: "عسگري"، "کشمشي"، "روچه"، "مثقالي" و ... تقسيم مي شود اما در ايالات متحده آمريکا، به سه دسته ي کلي تقسيم مي شود: انگور آمريکايي، انگور اروپايي و انگور مشک(muscadine ).

هر يک از اين دسته ها، به بخش هاي مختلفي تقسيم مي شود که هرکدام، از نظر رنگ و بافت و اندازه با يکديگر متفاوت هستند. براي پيدا کردن درخت انگوري که مورد نياز شماست، مي توانيد به يک گلخانه در محل خود مراجعه کنيد.

وقتي به گلخانه مراجعه کرديد، گياهاني را انتخاب کنيد که سالم  و قوي به نظر مي رسند و يک سال، سن دارند. اگر امکان دارد، از عاري بودن گياه از ويروس، اطمينان حاصل کنيد تا سلامت و طول عمر گياه تضمين شود.

به دنبال گياهاني بگرديد که اندازه ي يکسان داشته باشند و متناسب و متشابه باشند.

1. قلمه هاي انگور را آماده کنيد.

اگر يکي از دوستانتان يک نوع خاص درخت انگور دارد، که  به آن علاقه مند هستيد، و قصد داريد آن را بکاريد، مي توانيد از آن درخت يک قلمه تهيه کنيد و در باغچه ي خود يا در مکان ديگري بکاريد. براي گرفتن  قلمه از درخت انگور يکي از کارهاي زير را انجام دهيد:

• مستقيما، يک يا چند قطعه را از درخت انگور مورد نظر جدا کنيد.
• از شاخه هاي انگوري که به تازگي هرس شده اند، چند قطعه جدا کنيد. 

مطمئن شويد که هر شاخه به اندازه ي سه گره(برآمدگي) طول داشته باشد. همچنين توجه کنيد که قسمت پايين قلمه را بايد طوري برش دهيد که زاويه دار باشد. اين برش بايد به اندازه ي 45 درجه در سَر گره ايجاد شود.

وقتي که قلمه ها آماده شدند، در هر جايي و به هر تعدادي که مي خواهيد،‌آنها را بکاريد.

1. مکان مناسبي را جهت کاشت قلمه ي انگور انتخاب کنيد.

درخت انگور عمر طولاني دارد به طوري که مي تواند بين ?? تا ??? سال عمر کند. از اين رو، مطمئن شويد که يک مکان دائمي براي کاشت درخت انگور انتخاب کنيد به طوري که فضاي کافي داشته باشد تا در آينده دچار کمبود فضا نشويد. درخت انگور، در مناطق تپه اي و شيب داري که زهکش خوبي داشته باشد و نور خورشيد به مقدار کافي وجود داشته باشد بخوبي رشد مي کند. هر موقع که توانستيد، قلمه هاي انگور را در مکاني شيب دار و رو به جنوب، و در بخشي که عاري از درخت و گياهان بزرگ باشد، بکاريد.

در مناطق با آب و هواي سرد، بايد قلمه هاي انگور را در يک منطقه ي آفتاب گير، ترجيحاً رو به جنوب بکاريد. منطقه اي که رو به جنوب باشد، انگور را از آسيب سرما، در امان نگه مي دارد. همچنين از مناطق کم ارتفاع يا مناطقي که در بخش پاييني قسمت هاي شيب دار قرار مي گيرند(يعني پايه ي شيب) خودداري کنيد. زيرا در اين مناطق، هواي سرد مي تواند محصول را خراب کند.

 اگر در کشوري زندگي مي کنيد که در نيمکره ي جنوبي قرار دارد، شيب هاي سمت شمال، بيشتر آفتاب گير هستند. کشور ايران در نيمکره ي شمالي قرار دارد.

1. خاک را جهت کاشت قلمه ي انگور آماده کنيد.

درخت انگور نسبت به شرايط خاک خود کمي حساس است. بنابراين قبل از کاشت قلمه ي درخت انگور، از جهت مناسب بودن خاک، مطمئن شويد. از خاکي استفاده کنيد که کمي داراي سنگ يا شن باشد و pH آن اندکي بالاي 7 باشد. در صورت نياز، خاک را اصلاح کنيد تا زهکشي آن افزايش يابد. زيرا اگر ريشه هاي انگور در آب غرق شوند، اين گياه به درستي رشد نخواهد کرد و سالم نخواهد ماند.

براي به دست آوردن بهترين نتيجه، مقداري از خاک را به جهاد کشاورزي يا آزمايشگاه تست خاک ببريد و کاملا آن را مورد تجزيه و تحليل قرار دهيد. اين کار معمولا ارزان يا مجاني است. اگر امکان انجام آن براي شما وجود ندارد، در صورت لزوم، مي توانيد با استفاده از يک بسته ي تست pH خانگي، ميزان pH را اندازه گيري کنيد.

با اينکه ممکن است به نظر برسد درخت انگور به خاک سرشار از موارد مغذي نياز دارد، اما اين چنين نيست. در صورت امکان، جهت کاشت درخت انگور، از خاکي که زياد کود داده شده باشد اجتناب کنيد و از نتايج به دست آمده ي قبلي تست خاک پيروي کنيد يا از يک کشاورز با تجربه، در اين خصوص سوال کنيد.

1. براي درخت انگور يک داربست تهيه کنيد.

همان طور که مي دانيد، درخت انگور داراي شاخه هاي طويل است که به سمت بالا رشد کرده و از تعدادي تکيه گاه استفاده مي کند. اگر درختان انگور خود را در کنار ديوار يا حصار نکاشته ايد، بنابراين بايد براي درختان خود داربست تهيه کنيد. اين داربست معمولا يک ساختار چوبي است که از تعدادي صفحه ي متقاطع تشکيل مي شود و به شاخه هاي انگور کمک مي کند تا با استفاده از تعدادي تکيه گاه به آن متصل شوند.

مي توانيد براي تهيه ي داربست، مقداري چوب و سيم تهيه کنيد و آنها را به يکديگر متصل کنيد و يک يا چند داربست دست ساز تهيه کنيد.

از يک پايه ي چوبي بعنوان داربست استفاده نکنيد. زيرا هنگامي که انگور تازه شروع به رشد مي کند، تکيه گاه مناسبي براي آن نيست.

1. زمان کاشت قلمه هاي انگور را مشخص کنيد.

تا اواخر پاييز يا اوايل بهار صبر کنيد و در يک روز که يخبندان نباشد، قلمه هاي انگور را بکاريد. هرس کردن  درخت انگور در سال هاي آينده، در همين بازه ي زماني خواهد بود. براي اطلاع از زمان دقيق کاشت قلمه هاي انگور، از يک کارشناس کشاورزي سوال کنيد.

آب و هواي مناسب براي کاشت درخت انگور

درخت انگور در آب و هواي ملايم تابستاني، به بار مي‌نشيند. برگ‌هاي آن سبز شده و براي موارد غذايي و دارويي قابل استفاده است. البته اين گياه در سرماي زياد زمستاني هم زنده مانده و مقاومت مي‌کند.

سرماي شديد زمستان براي اين درخت اذيت کننده نيست، اما به گرماي بهار و تابستان نياز دارد. بادهاي شديد ممکن است به اين درختچه آسيب زده و آن را از بين ببرد. در فصل بهار زماني که دماي هوا به بالاي ?? درجه برسد، رشد گياه شروع مي‌شود.

خاک مناسب رشد کاشت درخت انگور چيست و بايد چه ويژگي‌هايي داشته باشد؟

نوع خاک براي اغلب گونه‌هاي انگور چندان مهم نيست و ريشه اين گياه مقاومت نسبتاً خوبي در خاک‌هاي مختلف دارد. با اين وجود مي‌توان گفت بهترين خاک براي باردهي حداکثري اين گياه خاک سبک و عميق شني يا رُسي است که مقداري آهک هم در خود داشته باشد و آب را به سادگي از خود عبور دهد.

از عوامل مهم ديگر در انتخاب خاک مي‌توان به رنگ خاک (هر چه تيره‌تر جذب نور خورشيد بيشتر) عمق خاک، مقدار آهک و همچنين pH آن اشاره داشت. انگورها در خاک‌هاي اسيدي با نمک زياد نمي‌توانند رشد کنند و به باروري برسند.

آموزش کاشت درخت انگور

1. قلمه هاي انگور را بکاريد.

بسته به نوع درخت انگوري که قصد داريد بکاريد، ميزان فضايي که بايد در نظر بگيريد، متفاوت است. براي گونه هاي آمريکايي و اروپايي، قلمه ها را با فاصله ي 1.8 متر بکاريد. گونه هاي  مشک(muscadine) به فضاي بيشتري نياز دارند و بايد با فاصله ي 4.9 متر از يکديگر کاشته شوند. قلمه ها را در چندين گودال بکاريد به طوري که پايه قلمه در خاک باشد اما بالاي شکوفه بيرون از خاک باشد. حالا خاک دور قلمه ي تازه کاشته شده را محکم فشار دهيد.

اينکه قلمه ها را در چه عمقي بکاريد، به سن و سايز هر قلمه بستگي دارد. ساقه ي قلمه را بيشتر از اولين جوانه در خاک دفن نکنيد، اما مطمئن شويد که ريشه ها کاملا در خاک قرار گيرند. 

1. به خوبي به قلمه هاي انگور کاشته شده آب بدهيد.

درخت انگور، آب يا باران فراوان را دوست ندارد، بنابراين پس از اينکه براي اولين بار به آن آب داديد، مقدار آبياري هاي بعدي را به حداقل، کاهش دهيد. آب را نزديک ريشه هاي قلمه بپاشيد به طوري که بيشتر آن جذب ريشه شود نه اينکه توسط خورشيد بخار شود. اگر در منطقه شما، به اندازه ي کافي باران نمي بارد، يک سيستم آبياري قطره اي را در کنار ريشه ها تعبيه کنيد تا درخت انگور، به طور منظم مقادير کمي آب دريافت کند.

1. درختان انگور را هرس کنيد.

در سال اول، هرس کردن درخت انگور نبايد انجام شود تا اين درخت ميوه هاي کاملا بالغي را توليد کند. چون اين کار مي تواند به درختان انگور جوان آسيب وارد کند. در اين سال، تنها ميوه ها و شاخه هاي نازک را هرس کنيد اما شاخه هاي اصلي را هرس نکنيد. در سال هاي بعد، به مقدار نياز و بر اساس تجربه، درختان انگور را هرس کنيد. سپس در هر سال، به ميزان 90 درصد از شاخه هاي تازه روييده شده بر روي شاخه هاي قديمي را هرس کنيد.

يکي از گياهاني که عملکرد و ميوه دهي و باردهي آن به شدت به هرس بستگي دارد، درخت مو است.

هرس مو، را مي توانيد 15 اسفندماه و يا آخر پاييز انجام دهيد. هرس مو بايد روي شاخه هاي يکساله انجام شود و 4 تا 6 جوانه را نگه مي داريم و بقيه شاخه را قطع مي کنيم، توجه فرماييد که جوانه هاي روي شاخه مذکور در سال بعد تبديل به جوانه زايشي خواهند شد و توليد ميوه خواهند کرد.

شاخه اي که داراي ميوه است و در انتهاي شاخه هيچ ميوه اي ايجاد نشده است را مي توان از آخرين ميوه به بعد را برش دهيم. براي تعديل باردهي درختان ميوه، در سال هايي که گل زيادي توليد شده، هرس گل يا ميوه و تقويت گياه به خصوص با عناصري که در تمايز يابي جوانه ها نقش دارند موثر خواهند بود.

1. وقتي که درخت انگور در خواب به سر مي برد، آن را هرس کنيد.

تنها وقتي درخت انگور را هرس کنيد که در خواب باشد. در غير اين صورت اين کار باعث مي شود تا آب از شاخه ي بريده شده ريزش کند. زمان هرس کردن درخت انگور معمولا در اواخر پاييز است. وقتي که هنوز هوا خيلي سرد نشده است.

1. به دور ريشه ي درخت انگور مالچ بپاشيد.

اگر به دور گياه خود، يک لايه مالچ بپاشيد، باعث مي شود دماي خاک متعادل شود، همچنين آب کمتر تبخير مي شود و علف هاي هرز کاهش مي يابند.

1. در صورت نياز از ماده ي کنترل آفات استفاده کنيد.

چون که درخت انگور به طور طبيعي مقاوم است، به مقدار کمي ماده ي کنترل آفت نياز دارد. علف هاي هرز را با دست از بين ببريد. کندن علف هاي هرز به طور منظم و پوشاندن درختان انگور با توري جهت جلوگيري از خسارت پرندگان، در صورت نياز، نيز ضروري است. براي مبارزه با حشره ي خوشه خوار انگور(Vine Moth)طبق راهنماي صنف باغباني محلي خود يا توصيه هاي جهاد کشاورزي عمل کنيد.اين يکي از شايع ترين حشراتي است که مي تواند به درخت انگور آسيب وارد کند.

براي جلوگيري از سفيدک حقيقي(powdery mildew) درختان انگور را در جايي بکاريد که جريان هواي کافي به آنها برسد.

شته ها نيز مي توانند براي درخت انگور مشکل ايجاد کنند. کفشدوزک يک حشره ي ضد شته است و به درخت انگور شما آسيب وارد نمي کند و مي توانيد از آن براي مقابله با شته ها استفاده نماييد.

1. در زمان مناسب محصول درختان انگور را برداشت کنيد.

انگور بزرگ و خوشمزه، شايد در هيچ جايي در مدت کمتر از ? تا ? سال به دست نيايد. وقتي که مي خواهيد ببينيد خوشه ي انگور رسيده است يا نه، چند دانه انگور را از بخش هاي مختلف خوشه بچينيد و آنها را ميل کنيد. اگر دانه هاي انگور شيرين هستند، شروع به چيدن آنها کنيد زيرا آماده ي برداشت و خوردن هستند.

انگور وقتي چيده مي شود مانند ديگر ميوه ها، خود به خود رسيده نمي شود. بنابراين دقت کنيد تا آنها را پيش از موعد نچينيد.

رنگ و سايز دانه هاي انگور نشانه هاي خوبي براي رسيده بودن آن نيستند. تنها وقتي  انگور را بچينيد که آن را تست کرده باشيد و مطمئن باشيد که آماده ي چيدن است.

نحوه‌ي آبياري نهال و درخت بالغ انگور چگونه است:

ريشه درخت انگور؛ در خاک‌هاي مختلف (بسته به سنگيني و سبکي خاک) مي‌تواند بين 90 سانتي‌متر الي 6 متر در عمق خاک نفوذ کند. بنابراين ميزان آبياري بايد به صورت متمرکز در اطراف ريشه باشد تا آب به مقدار کافي به اعماق خاک نفوذ کند. شعاع 1.5 متري بدنه، بهترين شعاع براي آبياري است و ميزان آبياري اين گياه بسته به اقليم منطقه بين 0.5 ليتر در روز (مناطق سردسير) تا 1.35 ليتر در روز (مناطق گرمسير) متفاوت است.

نگهداري و مراقبت

کار ما با کاشت درخت انگور به پايان نمي رسد. هرس کردن و محافظت در برابر باد براي رشد بوته ضروري است. براي محافظت در برابر باد و ديگر عوامل محيطي مثل حيوانات، مي توان اطراف آن را به روش هاي مختلف پوشاند. يکي از روش هاي کم هزينه استفاده از شاخ و برگ است. هرس کردن درخت پس از اولين سال رشد، در آينده آن بسيار تاثير گذار است.

در سال هايي که بارش باران کم است، بايد در چند مرحله درخت را آبياري کرد و با استفاده از يک لايه چسب چوب يا رنگ سفيد بدنه ي بوته را پوشاند. اين کار از تبخير بيش از اندازه ي آب جلوگيري مي کند.

استفاده از داربست براي جلوگيري از بيماري ها و آفت ها، مديريت بهتر بوته و برداشت راحت تر مفيد است. داربست ها انواع مختلفي دارند که براساس نوع کشت، نوع رقم انگور، خاک و شرايط آب و هوايي بايد بهترين گزينه را انتخاب کرد.